Με λαμπρότητα και με την παρουσία πλήθους κόσμου, γιορτάστηκε σήμερα στην Παναγία Αγιάσου η Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Μυτιλήνης κ.κ. Ιάκωβου.
Η γιορτή είναι αρχαιότατη και μια από τις δεσποτικές γιορτές, τις γιορτές δηλαδή τις αφιερωμένες στον Δεσπότη Χριστό. Η γιορτή συνδέεται με μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, γι’ αυτό έχει πανηγυρικό χαρακτήρα.
Συγχρόνως όμως αναφέρεται στη σταύρωση και στον θάνατο του Κυρίου, γι’ αυτό και τιμάται με αυστηρή νηστεία, όπως η Μεγάλη Παρασκευή. Το Ευαγγέλιο, που διαβάζεται στη θεία Λειτουργία, είναι το ίδιο που διαβάζεται και τη Μεγάλη Παρασκευή. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού ήταν ημέρα γενικής αργίας, αλλά μετά τον πόλεμο οι εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας, ενώ από έξη έγιναν πέντε, η εορτή του Σταυρού είναι εργάσιμη ημέρα.
Το 326, έναν χρόνο μετά την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, η Αγία Ελένη πήγε στα Ιεροσόλυμα, να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους και να ευχαριστήσει τον Θεό για τις νίκες και τις θριαμβευτικές επιτυχίες του παιδιού της και πρώτου χριστιανού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Τότε έχτισε διάφορους ναούς, όπως στο όρος των Ελαιών και στο σπήλαιο της Βηθλεέμ. Με διαταγή του Κωνσταντίνου ανέλαβε να χτίσει μεγάλο ναό στον λόφο του Γολγοθά, εκεί που σταυρώθηκε ο Ιησούς Χριστός. Εκεί, πριν από διακόσια χρόνια, ο αυτοκράτορας Αδριανός, για να εμποδίσει τους χριστιανούς να προσκυνούν τον άγιο τόπο, είχε αναγείρει ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Η Αγία Ελένη κατεδάφισε τον ειδωλολατρικό ναό, ξεκαθάρισε τον τόπο, εξακρίβωσε τη θέση που σταυρώθηκε ο Κύριος και βρήκε τον Τίμιο Σταυρό.
Η είδηση ότι βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός διαδόθηκε σ’ όλο τον τότε χριστιανικό κόσμο. Έτρεξαν λοιπόν όλοι, και μάλιστα οι πιστοί της Παλαιστίνης, για να προσκυνήσουν το τίμιο ξύλο. Όταν τελείωσε ο ναός της Αναστάσεως, που έχτισε η Αγία Ελένη πάνω στον λόφο του Γολγοθά, στις 14 Σεπτεμβρίου του 336 έγιναν επίσημα και με κάθε λαμπρότητα τα εγκαίνια. Τότε ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων Μακάριος, επειδή το πλήθος του λαού ήταν πολύ, για να δουν όλοι και να προσκυνήσουν, ανέβηκε στον άμβωνα, που ήταν στη μέση του ναού και ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό. Οι πιστοί προσκυνούσαν, κάνοντας τον σταυρό τους κι έλεγαν «Κύριε, ελέησον». Αυτή λοιπόν την ύψωση του Τιμίου Σταυρού γιορτάζει σήμερα η εκκλησία και υψώνει τον Τίμιο Σταυρό στη μέση του ναού.