Το νησί της Λέσβου έχει γίνει ένα κομβικό σημείο της προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα. Οι κάτοικοι της έχουν προταθεί για βραβείο ειρήνης Νόμπελ για τη συμπάθεια και τη βοήθειά τους, αλλά οι ανησυχίες παραμένουν αναφορικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην τουριστική κίνηση του νησιού.
Τον Αύγουστο του 2015, το ταξιδιωτικό γραφείο Aeolian Sun στη Μυτιλήνη, Λέσβο, έγινε το επίκεντρο της κρίσης των προσφύγων του ελληνικού νησιού.
«Οι άνθρωποι κοιμόντουσαν έξω από το μαγαζί μου. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν νερό να πιουν, δεν μπορούσαν να πλυθούν», λέει η ιδιοκτήτρια Μαρία Παπαγεωργίου, η οποία παραμένει «συναισθηματικά σοκαρισμένη» από την απόγνωση που έπληξε την πόλη της από τη μια μέρα στην άλλη.
Από το παράθυρό της, η κ. Παπαγεωργίου μπορούσε να δει την ακτοφυλακή να μεταφέρει σακούλες με πτώματα. «Ενιωθες σαν να ήσουν στη Συρία! Ήταν σαν μια εμπόλεμη ζώνη» λέει η ίδια.
Οι άνθρωποι της Λέσβου ενορχήστρωσαν μια ηρωική ανθρωπιστική προσπάθεια για την υποστήριξη των προσφύγων. Μια 85χρονη γιαγιά που τάιζε παιδιά στην παραλία και ένας ντόπιος ψαράς που έσωσε δεκάδες πρόσφυγες από τον πνιγμό έχουν προταθεί για Νόμπελ Ειρήνης, ως εκπρόσωποι της συλλογικής ανταπόκρισης του νησιού. Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο, ο ΟΗΕ και οι ΜΚΟ έφτασαν και άρχισε η σταθεροποίηση της κατάστασης.
Αλλά περίπου 30.000 πρόσφυγες από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν έφτασαν φέτος τον Φεβρουάριο εκεί (αριθμός ισοδύναμος με το σύνολο του πληθυσμού της Μυτιλήνης).
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, την πρώτη ημέρα της συμφωνίας της ΕΕ με την Τουρκία που αποφάσισε το κλείσιμο της διαδρομής από την οποία ένα εκατομμύριο άνθρωποι διέσχισαν το Αιγαίο και έφτασαν στην Ελλάδα το 2015, εκατοντάδες πρόσφυγες έφτασαν στο νησί, παρά τις προειδοποιήσεις της αναγκαστικής απομάκρυνσης της ΕΕ. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες προσπάθησαν να φύγουν από το νησί για την Αθήνα σε μια έσχατη προσπάθεια να φτάσουν στη βόρεια Ευρώπη.
Η κρίση έχει μεταλλάξει το νησί – ακόμα και ο Κινέζος καλλιτέχνης Ai Wei Wei αισθάνθηκε υποχρεωμένος να ανοίξει ένα στούντιο εκεί για να αναδείξει τα δεινά των προσφύγων.
Αλλά πώς αυτό το νησί, η οικονομία του οποίου εξαρτάται από τον τουρισμό, που ήδη έχει ζοριστεί από την κρίση δημόσιου χρέους της χώρας, θα καταφέρει να επιβιώσει;
Η γεωγραφικά άνιση προσφυγική ροή
Οι μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις στο νησί της Λέσβου είναι ασαφής, αλλά ένα βραχυπρόθεσμο πρόβλημα είναι ότι η ροή εισόδου προσφύγων είναι γεωγραφικά άνιση.
Η προσφυγική κρίση δεν έχει επηρεάσει την νότια και τη δυτική πλευρά του νησιού, αλλά και νότια χωριά όπως το Πλωμάρι, θα έχουν μια κακή τουριστική περίοδο εξαιτίας της.
Το Πλωμάρι είναι ένα χωριό χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, όπου σπιτάκια σε παστέλ χρώματα ανταγωνίζονται για μια θέα στη θάλασσα. Κίνηση δεν υπάρχει, από τον παραλιακό δρόμο περνά μόνο ένας άνθρωπος πάνω σε ένα άλογο.
Τα δαιδαλώδη δρομάκια του Πλωμαρίου είναι ήρεμα – πολύ στενά για τα αυτοκίνητα – και τα σπίτια έχουν παχουλές, υπάκουες γάτες που παρακολουθούν γκρίζομάλλιδες Έλληνες να πλένουν τις αυλές τους. Στην πλατεία της πόλης, ψαράδες πίνουν ούζο και καπνίζουν έξω από ένα μπαρ.
Είναι αυτή η εικόνα που έκανε τη Λέσβο ένα τουριστικό παράδεισο.
Ομως, σύμφωνα με τον Περικλή Αντωνίου, τον πρόεδρο του Συνδέσμου Ξενοδόχων Λέσβου, οι κρατήσεις ξενοδοχείων για το καλοκαίρι είναι πεσμένες κάτω από το 45-50% και τα ποσοστά ακύρωσης είναι 20%. Και μόνο 25 κρουαζιερόπλοια θα δέσουν στη Λέσβο το 2016, σχεδόν τα μισά από τα 46, το 2015.
Βρετανοί τουριστικοί πράκτορες αναφέρουν ότι οι κρατήσεις για την Ελλάδα είναι κάτω από το 35% το τρέχον έτος. Όμως, ένα ρεπορτάζ στην αγγλική έκδοση της εφημερίδας Καθημερινή, λέει: «Υπάρχει μια ασημένια επένδυση για τον τομέα του τουρισμού. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η φήμη των Ελλήνων ότι είναι ζεστοί και φιλόξενοι, θα ενισχυθεί από την κρίση».
Αν και ο Τaleb Rifai γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών, τονίζει ότι «οι ιστορίες που δείχνουν χωρικούς να φιλοξενούν πρόσφυγες, παρέχοντάς τους τροφή και στέγη, θα προσελκύσουν τουρίστες», οι Έλληνες επαγγελματίες του τουρισμού αγωνιούν για το αν η χώρα θα παραμείνει ένας από τους μεγαλύτερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.
thetoc.gr